Blog

Małżeństwo jest związkiem dwojga ludzi, obejmującym w zasadzie całość ich życia. Cel i społeczne znaczenie związku małżeńskiego wymagają, by niektóre konsekwencje jego zawarcia trwały nawet po rozwiązaniu małżeństwa. Jednym z takich skutków jest istniejący w określonych w ustawie wypadkach obowiązek alimentacyjny między rozwiedzionymi małżonkami. Sąd rozwiązując małżeństwo co do zasady orzeka o winie rozkładu pożycia stron. Rozstrzygnięcie sądu w tym zakresie może prowadzić do uznania winy obojga małżonków, braku winy obojga małżonków bądź winy jednego z nich. Kształt orzeczenia o winie bezpośrednio rzutuje na zakres obowiązku dostarczania środków utrzymania między byłymi małżonkami. Zgodnie z art.60§1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. W§2 powołanego artykułu stanowi zaś, że jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. Przesłanką obowiązku alimentacyjnego małżonka ponoszącego wyłączną winę rozkładu pożycia jest ustalenie, że rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, nie mające jednak cech niedostatku. Ocena, czy nastąpiło takie pogorszenie, zależy od porównania sytuacji, w jakiej niewinny małżonek znalazł się wskutek orzeczenia rozwodu, z sytuacją, w jakiej znajdowałby się, gdyby rozwodu nie orzeczono i gdyby pożycie małżonków funkcjonowało prawidłowo. Małżonek domagający się alimentów musi przed sądem wykazać związek między rozwodem a pogorszeniem się sytuacji życiowej. Wystarczające jest samo wykazanie popadnięcia w niedostatek. Obowiązek alimentacyjny małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia nie sięga przy tym tak daleko, aby miał zapewnić małżonkowi niewinnemu równą stopę życiową, niemniej zakres przyczyniania się małżonka wyłącznie winnego do utrzymania małżonka niewinnego mieści się między granicą, poniżej której istnieje niedostatek, a granicą, której przekroczenie byłoby zrównaniem stopy życiowej obojga małżonków. O zakresie obowiązku alimentacyjnego decydują w każdym wypadku usprawiedliwione potrzeby uprawnionego oraz zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego(art. 135§1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Przez określenie „możliwości zarobkowe i majątkowe” należy rozumieć nie tylko zarobki i dochody rzeczywiście uzyskiwane przez zobowiązanego, ale i te zarobki i dochody, które osoba zobowiązana może i powinna uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności i przestrzeganiu zasad prawidłowej gospodarki oraz stosownie do swoich sił umysłowych i fizycznych. Obowiązek alimentacyjny małżonka wyłącznie winnego wygasa zawsze w razie zawarcia przez małżonka uprawnionego nowego małżeństwa.

W sytuacji gdy w wyroku rozwodowym o winie nie orzekano bądź też stwierdzono winę obojga małżonków albo brak winy któregokolwiek z małżonków, warunkiem umożliwiającym domaganie się alimentów od byłego męża bądź byłej żony będzie powstanie po stronie uprawnionej niedostatku. Pojęcie niedostatku nie jest definiowane przez ustawę, w orzecznictwie jest to określane, że niedostatek występuje wtedy, gdy uprawniony nie może w pełni własnymi siłami, z własnych środków, zaspokoić swych usprawiedliwionych potrzeb. Małżonek domagający się alimentów winien w pełni wykorzystać wszystkie swoje możliwości w celu uzyskania dochodów niezbędnych do zaspokojenia usprawiedliwionych własnych potrzeb. W przypadku gdy w wyroku rozwodowym o winie nie orzeczono bądź też stwierdzono winę obojga małżonków albo brak winy któregokolwiek obowiązek dostarczania środków utrzymania wygasa z upływem 5 lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego przedłuży wymieniony termin pięcioletni. Wyrok zasądzający alimenty może zostać zmieniony w przypadku zaistnienia zmiany stosunków. Pojęcie zmiany stosunków odnosi się do okoliczności wpływających na zakres obowiązku alimentacyjnego a więc potrzeb uprawnionego oraz do zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego np. zobowiązany straci pracę.